Kastelen & Vestingsteden

Geplaatst op dinsdag 10 augustus 2004 @ 19:49 , 1488 keer bekeken

,,Kunt u mij een ander huis noemen dat acht keer verwoest en acht keer heropgebouwd werd?'' De bijna tachtigjarige prinses van Chimay kijkt even in het rond, maar een antwoord lijkt ze niet te verwachten. Als de trotse erfgename van tien eeuwen geschiedenis neemt ze de bezoekers op sleeptouw door haar kasteel, waar oorlogen of branden nooit het einde betekenden.

CHIMAY is bij een breed publiek bekend voor zijn uitstekende bier en zijn smakelijke abdijkaas. Dat er ook prinsen met een grote historische betekenis geleefd hebben, dat Cherubini hier een mis componeerde en dat Madame Tallien - een monument van de Franse Revolutie - jarenlang in het kasteel van Chimay de plak zwaaide, is heel wat minder bekend.

Chimay ligt niet ver van de Franse grens (klik op het kaartje voor een vergroot plan). Dat helpt verklaren waarom het kasteel zo vaak verwoest werd. Het fiere slot was een ideaal doelwit voor binnenvallende legers. Wapengekletter hoorde hier bij het leven. Heksenprocessen, een folterkamer in de kelder, een netwerk van onderaardse gangen waarlangs de kasteelheren zo nodig konden ontsnappen: het kasteel van Chimay heeft het allemaal gekend.

Het huidige kasteel, een massief gebouw met een strenge gevel en een sierlijke toren, werd na een brand in 1935 met oude stenen opgetrokken in de stijl van het renaissancekasteel dat hier in de zestiende eeuw moet gestaan hebben. In sommige vertrekken bleven delen van vroegere constructies bewaard. Zo heeft de kapel in de vijftiende-eeuwse slottoren gotische bogen. En in de wapenzaal, waar de wapenschilden van de heren van Chimay te zien zijn, overleefden een leistenen vloer en een machtige schouw alle branden en plunderingen.

Toch weegt dit alles nauwelijks op tegen de ruim zeshonderd ton puin die in de omgeving van het kasteel bij archeologische opgravingen werd opgespit.

,,De familie die hier leefde, heeft veel van dit huis gehouden'', zegt prinses Elisabeth de Caraman Chimay. ,,Anders had ze het nooit zo hardnekkig weer opgebouwd na elke nieuwe ramp. Wij hebben een heel sterk gevoel van verbondenheid met deze plaats en dat gevoel leeft ook bij de bevolking. Als er een prins sterft, komen de mensen van Chimay nog altijd naar de kapel om afscheid te nemen.''

De eerste verwijzing naar een heer van Chimay dateert van 1029. Alard I van Chimay werd toen vermeld als getuige in een oorkonde van de bisschop van Luik. Maar de gouden tijd begon pas vier eeuwen later, toen prins Jean de Croÿ de heer van Chimay werd.

De familie De Croÿ was goed bevriend met de hertogen van Bourgondië. Zij maakten van het leengoed Chimay een graafschap en uiteindelijk werd het zelfs een prinsdom. Philippe de Croÿ was in het jaar 1500 de peter van Karel V. Dichter bij de macht kon je moeilijk komen.

In de befaamde Albums de Croÿ, een onschatbare bron van informatie over onze gewesten omdat alle bezittingen van de prins erin zijn afgebeeld, werden het stadje Chimay en het kasteel in waterverf vereeuwigd. De voorstelling ziet er nog steeds wonderlijk fris uit. Veel lijkt hier sindsdien niet veranderd. Het huidige gebouw heeft hetzelfde silhouet als het oude en ligt in het groen aan dezelfde rivier.

LIEFDE voor de muziek loopt als een rode draad door de familiegeschiedenis van de prinsen. In de zestiende eeuw leidde de Frans-Vlaamse componist Clemens non Papa, die behalve een vijftiental missen ook honderden motetten en chansons op zijn naam heeft, de muziekkapel van de prins. In het begin van de negentiende eeuw kwam de gevierde Italiaanse operacomponist Luigi Cherubini geregeld naar Chimay, omdat hij er de stilte vond waarin hij kon werken. Aan zijn vriendschap met de prinselijke familie hebben we verscheidene dansen, romances, een mars en een mis te danken.

Prinses Elisabeth, die ondanks haar 79 lentes nog dagelijks groepen bezoekers rondleidt, spreekt met respect over haar voorouders. Een verre oma die weleens een scheve schaats reed, verdedigt ze met verve tegen de ,,lage aantijgingen'' die je bij sommige auteurs over haar kunt lezen. En ze heeft er nog altijd spijt van dat de Lijkwade van Turijn niet de Lijkwade van Chimay geworden is, want dat omstreden stuk linnen werd in de vijftiende eeuw een tijd in de kapel van het kasteel bewaard. ,,We zouden een topattractie in huis gehad hebben'', zucht de prinses.

Het salon met familiefoto's, portretten en andere souvenirs is voor prinses Elisabeth duidelijk het hoogtepunt van het bezoek. Al zie je er ook foto's van kroonprins Charles en andere eigentijdse royalty's, de blikvanger in het familiealbum is toch Madame Tallien. Madame Tallien was een ster van het mondaine leven in Parijs ten tijde van Napoleon. Zij gold als de mooiste vrouw van haar tijd en deelde het bed met diverse edelen en revolutionairen voordat ze met de prins van Chimay in het huwelijk trad. Het doopkleed van de koning van Rome, de zoon van Napoleon, is een souvenir van haar bewogen leven en haar connecties in de hoogste kringen.
Maar het aardigste komt eigenlijk daarna: naast het salon ligt een schattig theatertje met tweehonderd zitjes, dat in de negentiende eeuw voor de prinsen gebouwd werd. Het is een echte bonbondoos met alles erop en eraan, versierd met een overvloed van bladgoud en festoenen, schilderingen en rood fluweel. Hier worden nog steeds concerten van hoog niveau gegeven. Prinses Christine de Chimay, die niet onverdienstelijk gitaar speelt, staat soms mee op het podium. Een internationale wedstrijd voor barokzang, waarvan de jury dit jaar geleid wordt door de befaamde dirigent William Christie, zet Chimay op de kaart van het muziekleven.

De prinsen van Chimay behoren tot de oudste adel van België. Aan elke steen in hun kasteel lijkt een stuk geschiedenis vast te zitten. Leden van de prinselijke familie stierven op de guillotine, waren minister in de Belgische regering of stonden model voor een personage van Marcel Proust (de prinses van Guermantes uit A la recherche du temps perdu werd in Chimay geboren). Meer dan een gebouw is het kasteel van Chimay een verhaal. En dat verhaal is mooier dan alle oude meubelen en schilderijen die hier in de loop der eeuwen verloren gingen.

---