Kastelen & Vestingsteden

Geplaatst op zaterdag 09 november 2002 @ 17:27 , 788 keer bekeken

Kasteel Doornenburg is een van die weinige echt middeleeuwse kastelen, die Nederland nog kent. Het kasteel bestaat uit een voorburcht, die toegankelijk is via een machtige voorpoort. De voorburcht is geheel omgracht en van stevige muren voorzien. Op de binnenplaats is in één van de gebouwen de boerderij gevestigd. Vanaf de voorburcht is, via een houten brug, de hoofdburcht of donjon, toegankelijk. Ook deze donjon is versterkt en omgracht, zodat het in de middeleeuwen voor een vijand niet eenvoudig was het complex te veroveren.

Al in de negende eeuw, en dat is voor Nederland heel erg vroeg, wordt er al een burcht op deze plaats vermoed, omdat er dan sprake is van de naam villa Dorenburc. De oorsprong van de Doornenburg is in duisternis gehuld. Toch is bekend dat er al zeer vroeg sprake is van een villa Doronburc, een dorp Doornenburg, en wel bij een schenking door een zekere Walto van de helft van een boerderij uit het dorp aan de abdij van Lauersham. Uit het tweede deel van de naam '-burc' blijkt dat er toen al een versterking moet zijn geweest. De naam is sprekend: hij duidt aan dat de versterking, waarschijnlijk een aarden verhoging met daaromheen een wal of palissade, omringd is geweest door doornstruiken.

In 1046 wordt Dorinburc vermeld onder de goederen waaruit de kerk van Gendt, die ook toebehoorde aan de abdij van Lorsch, inkomsten trok. Pas in de dertiende eeuw komen er meer vermeldingen. Zo werden in 1255 de tienden uit Dornenburg door graaf Otto van Gelre aan het klooster 's-Gravendal bij Goch geschonken.
De eerste keer dat een 'heer van de Doornenburg' wordt genoemd is op 1 mei 1295. Toen kwamen de cijnzen in de parochie Darenborch door aankoop in het bezit van dominus wilhelmus miles de darenborgh, heer Willem, ridder van Doornenburg.
Hoe het toenmalige huis er uitgezien heeft, is niet meer te achterhalen. De oudste delen van het huidige huis, aangetroffen in de hoofdburcht, dateren uit de veertiende eeuw. In de loop der tijd groeide deze burcht (die zijn bestaan als een eenvoudig kasteel, wellicht zelfs van hout, is begonnen), uit tot een burcht die indruk kon maken. De Doornenburg kreeg haar huidige vorm pas in de veertiende eeuw.


De families Van Doornick, Van Bylandt en van Homoet zijn eigenaren van het kasteel geweest. Hun familiewapens zijn boven de hoofdingang van de donjon aangebracht. Na deze familie volgden nog vele andere bezitters tot het kasteel in het bezit kwam, van Johan Jacob van Heemskerk van Bekestein. Een van zijn nakomelingen trouwde op hoge leeftijd met de 22-jarige Maria Clara van Delwig. Hij gaf haar het recht tot haar dood op het kasteel te blijven wonen en ... ze werd 86 jaar. Dat was in 1847 en sinds die tijd heeft kasteel Doornenburg geen bewoners meer gehad, behalve dan de familie Derksen in haar boerderij op de voorburcht. Leden van de nieuwe eigenaars, de familie Van der Heyden, hebben het kasteel nooit bewoond en zo verviel de Doornenburg langzaam maar zeker.

Al vroeg in de twintigste eeuw gingen er stemmen op die er voor pleitten het kasteel voor het nageslacht te bewaren, maar het duurde nog tot 1936 voor dat er werkelijk gehandeld werd.

Het kasteel is gesitueerd in het oosten van de Betuwe, dicht bij het begin van het riviertje de Linge, juist ten noorden van het plaatsje Doornenburg, dat deel uitmaakt van de gemeente Bemmel nu Betuwestad geheten. Het kasteel verheft zich majestueus boven de vlakke omgeving en is al van verre te zien.

---